از سیم پیچی موتور برای تولید جریان الکتریکی استفاده می شود. از مهم ترین قسمت های موتور می توان به سیم پیچی آن اشاره کرد. شناخت انواع سیم پیچی به شما در موضوعات مربوط به کارکرد موتور کمک بسیار خوبی خواهد کرد. به دلیل تاثیر مستقیم سیم پیچی بر روی ویژگی هایی مانند کنترل سرعت، شتاب موتور، بازده و گشتاور باید ساخت و طراحی آن به درستی انجام شود زیرا در بهینه سازی عملکرد موتور نقش بسزایی دارد.
در صورت علاقه می توانید در دوره آموزش سیم پیچی موتور الکتریکی در آموزشگاه برق گستران ثبت نام کنید.

انواع موتور الکتریکی

بر اساس کاربرد هایی که موتور های الکتریکی دارند دارای قطعات بزرگ و کوچکی می باشند كه عبارتند از:

1) پوسته

2) استاتور

3) شکاف هوا

4) روتور

5)سیم پیچ

از قسمت های مهم موتور می توان به سیم پیچ اشاره کرد که نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. در نتیجه برای درک بهتر عملکرد موتور لازم است که با سیم پیچی آن آشنا باشید.

سیم پیچ موتور الکتریکی چیست؟

سیم پیچ ها تشکیل شده از سیم های در هم تنیده ای است که با آرایشی مختلف بر روی یک هسته آهنی پیچیده اند و به وجود آورنده قطب های مغناطیسی می باشند.

موتورهای الکتریکی دارای دو قطب برجسته و غیر برجسته می باشند که ظاهر و آرایشی کاملا متفاوت را دارند، جنس و عایق سیم پیچ ها بستگی به توان موتور دارد.

از سیم مسی لاکی برای سیم هایی با توان کمتر از 150 کیلو وات استفاده می شود، اما برای سیم هایی که توان بالاتر از 150 کیلو وات را دارند از سیم شینه مسی استفاده می شود تا بتواند مقاومت بیشتری در برابر فشار های قوی داشته باشد.

برای عایق سیم هایی که توان پایین تر دارند از روکش معمولی استفاده می شود، اما برای سیم هایی که توان بالا دارند از فن خنک کننده و کانال آب سردی که بر روی موتور تعبیه شده است استفاده می شود. می توان سیم پیچی موتور را از لحاظ تعداد فاز موتور و محل استفاده تقسیم بندی نمود که در ادامه مقاله به شرح آن ها می پردازیم:

سیم پیچی موتور از نظر محل استفاده:

•  سیم پیچی استاتور:

سیم پیچ می تواند درون شکاف هایی که بر روی استاتور وجود دارد قرار بگیرد. می توان انرژی مورد نیاز برای سیم پیچ های موتور را با کمک منبع تغذیه AC تامین کرد. سیم پیچی استاتور به دو صورت دلتا و ستاره متصل می گردد.

•  سیم پیچی روتور:

سیم پیچ در قسمت چرخان موتور، روتور وجود دارد. تغذیه این نوع سیم پیچی توسط منبع تغذیه DC می باشد که دارای دو زیر مجموعه می باشد:

• سیم پیچ دور:

تساوی و برابری در این نوع سیم پیچ در قسمت های مختلف برقرار می باشد. به عنوان مثال قطب ها و خطوط شبیه به یکدیگر متصل می شوند همچنین براش های داخلی سیم پیچ با تعداد خطوط موازی یکسان می باشد و سیم های منفی و مثبت تعدادشان برابر می باشد. در ماشین های با ولتاژ پایین تر و جریان بالا از این نوع سیم پیچی استفاده می شود که به بخش تقسیم می شود:

o ساده

o دوبلکس

o سه تایی

• سیم پیچ موج:

خط های موازی بین دو براش منفی و مثبت در این نوع سیم پیچی ها وجود دارد. می توان به صورت دو خط موازی هادی های این نوع سیم پیچی را به یکدیگر متصل نمود. تعداد درگاه های موازی با تعداد براش های داخل سیم پیچی برابر می باشد. در ماشین هایی با ولتاژ بالا و جریان کم از این نوع سیم پیچی استفاده می شود.

انواع سیم پیچی موتور تک فاز:

در مناطق مسکونی و ادارات از این مدل موتورها بیشتر استفاده می شود. این موتورها به پنج قسمت تقسیم می شوند که شامل موارد زیر می باشد:

1) سیم پیچ گام کسری (Resistance start ):

اختلاف بین ابتدا و انتهای کلاف کمتر از 180 درجه می باشد و محاسبه نیروی محرکه درون کلاف ها توسط جمع برداری انجام می شود.

در نهایت توان موتور و نیروی محرکه کاهش پیدا می کند که برای جبران این کاهش تعداد دور کلاف را زیاد و گام را کوتاه می کنند.

2) سیم پیچ موتور تک فاز طرح دو فاز (Shaded-pole ):

قبل از اینکه بخواهید این نوع سیم پیچی را انجام دهید ابتدا باید محاسباتی که مربوط به سیم پیچی می باشد انجام شود و در مرحله بعد جدول سیم پیچی آماده و نقشه را ترسیم کنید.

در این مدل یک نوع سیم پیچ دائمی وجود دارد که در راه اندازی مورد استفاده قرار می گیرد. طرز قرار گرفتن این سیم پیچ ها به شکل می باشد که سیم پیچ راه انداز و سیم پیچ اصلی هر دو در یک شیار قرار می گیرند.

3) سیم پیچی گام کامل (Capacitor Start):

بین ابتدا و انتهای این سیم پیچ اختلاف فاز 180 درجه وجود دارد که محاسبات آن از روش جبری انجام می گیرد.

4) سیم پیچ موتور القایی تک فاز با راه انداز خازن دائم کار(Capacitor permanent ):

به واسطه خازن الکتریکی این موتورها راه اندازی می شوند و به منظور بوجود آمدن اختلاف فاز در سیم پیچی بعد از راه اندازی در مدار باقی می ماند.

5) سیم پیچی کمکی دائم در یک مدار یک طبقه گام کسری(Capacitor start Capacitor run):

برای مشخص شدن موقعیت کلاف ها، باید در این سیم پیچی ها زوج یا فرد بودن q یعنی تعداد شیارهای زیر هر قطب و فاز بررسی شود. این سیم پیچی ها دارای طرح دو فاز به صورت یک فاز مجازی و یک فاز اصلی هستند که بین آنها اختلاف فاز 90 درجه ای وجود دارد.

انواع سیم پیچی موتور سه فاز

در ادامه با انواع سیم پیچی موتور سه فاز آشنا خواهید شد:

1) اتصال ستاره:

با حرف Y این نوع اتصال نشان داده می شود، اتصالات در این مدل سیم پیچی به شکلی می باشد که هر سه کلاف به یکدیگر متصل هستند و فازهای اصل به کلاف ها متصل می باشند.

2) اتصال مثلث:

حرف D نشان دهنده این نوع اتصال می باشد، در این مدل سیم پیچ موتور نحوه اتصال به گونه ای است که انتهای کلاف اول به ابتدای کلاف دوم می باشد و به این ترتیب ادامه پیدا می کند.

نتیجه گیری

در این مقاله همانطور که مطالعه کردید به انواع الکتروموتور و سیم پیچی موتور پرداختیم. سیم پیچی الکتروموتورها بسیار سخت و پیچیده می باشد، در سیم پیچی موتورها شکل و نکات مختلفی وجود دارد که هرکدام به اقدامی متفاوت نیاز دارند. سیم پیچی موتورها فوت و فن زیادی دارد و انجام دادن آن نیاز به یک متخصص کاربلد دارد.