رایزر چیست؟ معرفی انواع رایزر و کاربردها

مسیر عمودی که به منظور عبور تاسیسات لوله و اتصالات در حوزه ساختمان ایجاد می گردد، در مفهوم رایزر شناخته می شود. به عبارت دیگر در حوزه لوله کشی، لوله ای که در جهت عمودی قرار می گیرد، در معنای Riser تفسیر می شود. این مقوله در عرصه ساخت و ساز، به وسیله مهندسان، در مقیاس گسترده ای مورد استفاده واقع می شود. در بسیاری مواقع این اصطلاح (riser) به لوله های مربوط به آب و فاضلاب ساختمان اختصاص پیدا می کند. اما این اصطلاح تنها به لوله های عمودی ساختمان محصور و محدود نمی شود.

منظور از رایزر چیست؟

اجرای اعضای عمودی ساختمان در یک راستا و از سمت پایین به بالا، در حوزه ساخت و ساز با عنوان رایزر شناخته می شود. مفهوم این اصطلاح بسیار وسیع و گسترده بوده و مواردی مانند کابل های برق، مدار گرمایش، لوله تهویه، هواکش و لوله کشی آب و فاضلاب را نیز در بر می گیرد.

نصب و اجرای لوله و اتصالات و کابل ها به صورت پنهان در ساختمان صورت می گیرد. با این وجود مکان اختصاص داده شده برای این لوازم و ملزومات باید به گونه ای انتخاب شود که امکان انجام سرویس های دوره ای وجود داشته باشد. بر همین اساس، riser در سازه های مسکونی و ساختمانی چند طبقه، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.

لازم به ذکر است که در هر منطقه و محدوده ای که لوله و اتصالات به شکل عمودی نصب و اجرا شوند، مفهوم رایزر را به ذهن متبادر می سازد.

در مورد لوله کشی فاضلاب نیز در انتخاب riser مناسب باید دقت و توجه ویژه ای مبذول داشت. در غیر این صورت فرآیند هدایت و تخلیه پساب به درستی صورت نمی گیرد.

همچنین، در سیستم های مربوط به آبیاری بارانی، اصطلاح riser، لوله ای را شامل می شود که ضمن نصب شدن بر روی لوله فرعی و اصلی، فرآیند توزیع آب به سطح خاک را امکان پذیر می سازد. مضاف بر این، در صنایع مربوط به نفت و گاز، لوله ای عمودی که وظیفه انتقال نفت از چاه به سکو را بر عهده دارد، از آن با عنوان riser نام برده می شود.

مشخصات رایزر

به طور معمول، لوله های رایزر از متریال و آلیاژهای مختلفی مانند upvc، پلی اتیلن و فلز گالوانیزه تولید می‌شوند. لوله های یو پی وی سی و پلی اتیلن برای استفاده در آب های شور، مورد استفاده قرار می گیرند. متناسب با نوع اتصالات و لوله های دو سمت، riser در مدل های فلنچی و رزوه ای تولید و در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد.

رایزرها غالبا در میانه جداره های داخلی سازه نصب و اجرا می شوند. همچنین، این نوع از اتصالات باید به صورت کاملا دقیق و اصولی در مکان مشخص در نظر گرفته شوند. از سوی دیگر، riser آب و برق می بایست در سازه به صورت مجزا و مستقل پیاده سازی شوند. این امر در مواقع بروز ترکیدگی یا نشت آب، مانع از رخ دادن خطراتی مانند برق گرفتگی برای ساکنان ساختمان می شود.

ناگفته نماند که مطابق با برخی از قوانین و مقررات ساختمان، امکان عبور دادن Raiser از بخش هایی مانند اتاقک مربوط به برق و چاه آسانسور ساختمان وجود ندارد. از دیگر موارد حائز اهمیت در هنگام نصب و اجرای این اتصالات، لحاظ کردن شیب مناسب می باشد. انتخاب شیب مناسب مانع از انتقال و حمل سیالات با سرعت کم یا زیاد می‌شود.

حتما بخوانید: فیوز چیست؟

انواع رایزر

1.Riser مخصوص لوله آب

توزیع متوازن و متعادل آب در محل های منشعب شده طبقات واحدهای مسکونی، از مهم ترین وظایف رایزر لوله آب به شمار می رود. جنس این نوع لوله متناسب با سازه مورد استفاده، از متریال پلی اتیلن، آهن یا ورق های گالوانیزه می باشد. همچنین، به منظور جلوگیری از ایجاد اختلال در روند آبرسانی، قطر لوله اصلی باید بیشتر از قطر لوله کنتور در نظر گرفته شود.

2.Riser آتش نشانی

این مدل از لوله ها و اتصالات، در تمام طبقات و به صورت عمودی منشعب می شود. در مواقع بروز آتش سوزی در ساختمان از riser آتش نشانی استفاده می گردد. نصب و اجرای این نوع لوله ها، ضمن کمک به اطفای حریق، راحتی و عملکرد آتش نشان ها را افزایش می دهد. در مواقع بروز آتش سوزی، آب موجود در ماشین های آتش نشانی به این لوله ها پمپاژ شده و برای خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار می گیرد.

3.رایزر برق

این مدل از رایزرها در دو دسته جریان ضعیف و جریان قوی طبقه بندی می شوند. برای عبور سیم ها و سیم کشی ساختمان و اتصالات دارای ولتاژ 220 تا 380 ولت، جریان قوی کاربرد دارد. همچنین، به منظور عبور کابل های دوربین مداربسته، تلفن، آنتن مرکزی و آیفون، جریان ضعیف به کار می رود.

حتما بخوانید: اشتباهات رایج سیم کشی ساختمان

موارد کاربرد و استفاده  از رایزر

رایزر به علت کاربرد گسترده و وسیع، در بسیاری مصارف و مقاصد مورد استفاده واقع می شود. در حوزه ساخت و ساز برای انتقال جریان آب به طبقات مختلف ساختمان، از این تجهیز در مقیاس وسیعی استفاده می گردد. همچنین، برای فاضلاب و تخلیه پساب ها، این تجهیز به کار می رود.

علاوه بر این، برای اطفای حریق و خاموش کردن آتش در طبقات مختلف ساختمان، riser کمک شایانی می نماید. در سیستم های روشنایی نیز ردپای این تجهیزات و اتصالات به خوبی دیده می شود.

در صنایع آبیاری و کشاورزی، نقش و اهمیت riser را نمی توان نادیده گرفت. این لوله ها با منتقل کردن آب به سطح زمین، نقش بسزایی در سیستم های آبیاری ایفا می نمایند. علاوه بر این، در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی، نیز این تجهیز کاربرد فراوانی دارد.

ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در طول عمر مفید و بالای riser، نوع متریال و مواد اولیه استفاده شده بسیار تاثیرگذار و مؤثر می باشد.

حرف آخر

همانطور که اشاره شد رایزر یکی از مهم ترین موضوعات در ساختمان سازی می باشد که برای لوله کشی آب، برق و غیره کاربرد دارد. در این مطلب به طور مختصر به بررسی آن، انواع و کاربردهایش پرداختیم.

توصیه می‌کنیم برای اطلاعات دقیق درباره رایزر برق و نحوه انجام آن در دوره آموزش برق ساختمان آموزشگاه برق گستران ثبت نام نمایید.