آموزش کار با دستگاه های اندازه گیری
امروزه دستگاه های اندازه گیری الکتریکی کاربردهای متفاوتی داشته و جهت منظورهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. از این دستگاه ها برای عیب یابی موبایل، برد و دیگر لوازم الکتریکی استفاده می شود. بنابراین آشنایی با انواع دستگاه های اندازه گیری الکتریکی و کاربرد هر یک یکی از مهم ترین موضوعاتی است که تعمیرکاران لوازم الکترونیکی و موبایل می بایست با آن آشنا باشند.
با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به صورت تخصصی به بررسی یکی از مهم ترین این دستگاه ها یعنی مولتی متر و کاربرد آن می پردازیم.
مولتی متر چیست؟
معمولا برای اینکه بتوان ظرفیت هر کدام از قطعات الکترونیکی که در موبایل مورد استفاده قرار گرفته اندازه گیری نموده، نیاز به یک دستگاه مخصوص می باشد، این دستگاه های اندازه گیری را مولتی متر می نامند. در بازار این دستگاه را با نام اهم سنج نیز می شناسند. هر فردی که می خواهد اقدام به تعمیرات برد الکتریکی، لوازم خانگی، موبایل و دیگر لوازم الکترونیکی نماید، ابتدا باید دستگاه های اندازه گیری و نحوه کار با آنها را بداند، در غیر اینصورت در حین کار با مشکلات بسیار زیادی مواجه خواهد شد.
انواع مولتی متر
مولتی متر یکی از کاربردی ترین دستگاه های اندازه گیری در تعمیرات موبایل و دیگر لوازم الکتریکی بوده، که دارای دو نوع مختلف می باشد. مولتی متر آنالوگ و دیجیتال دو نوع متفاوت مولتی متر موجود در بازار می باشند. معمولا اغلب افراد از مولتی متر دیجیتال استفاده می کنند و کمتر کسی به سراغ استفاده از مولتی متر آنالوگ می رود. مولتی متر آنالوگ دارای عقربه هایی برای نشان دادن مقدار ظرفیت قطعات الکترونیکی بوده، اما نوع دیجیتالی آنها این مقادیر را به صورت عدد و بسیار دقیق تر نشان می دهد. بدین ترتیب کار کردن با مولتی متر های دیجیتالی می تواند ساده تر به نظر برسد.
نحوه کار با مولتی متر آنالوگ چگونه است؟
مولتی متر آنالوگ معمولا دارای یک سری عقربه ها و یک عدد سلکتور بوده، معمولا عقربه ها با قرار گرفتن در نقطه ای از صفحه که مدرج شده، میزان ظرفیت هر کدام از قطعات الکترونیکی را نشان می دهند. همچنین مولتی متر آنالوگ دارای تعدادی ترمینال و یک پتانسیومتر برای تنظیم صفر و همچنین دو سیم رابط است.
از بالاترین خط درجه بندی شده بر روی مولتی متر آنالوگ برای اندازه گیری اندازه مقاومت اهمی استفاده می کنند. در این خط می توان صفر را در قسمت سمت راست مولتی متر مشاهده نمود. دومین خط درجه بندی شده از قسمت بالا، مربوط به اندازه گیری جریان و ولتاژ AC , DC می باشد. در این خط می توان صفر را در قسمت انتهای سمت چپ مولتی متر مشاهده نمود. بین این دو خط نیز نواری آینه ای قرار گرفته که جهت دقت قرائت از آن بهره می گیرند. نحوه استفاده از آن نیز بدین صورت بوده که در هنگام قرائت باید طوری عمود بر مولتی متر نسبت به قرائت اقدام نموده، که نتوان در این نوار آینه ای عقربه را مشاهده نمود. سلکتور موجود در مولتی متر آنالوگ می تواند برای رنج های مختلف استفاده شود، مثلا با استفاده از سلکتور می توان رنج های ولتاژ AC، ولتاژDC ، جریان DC، مقدار اهمی، مقاومت و... انتخاب نمود.
نحوه استفاده از مولتی متر دیجیتال چگونه است؟
امروزه مولتی متر های دیجیتال به خاطر قیمت مناسب، راحت تر بودن استفاده از آنها و دقت بیشتری که نسبت به مولتی متر آنالوگ داشته، کاربرد بسیار بیشتر و گسترده تری دارند. انواع مولتی مترهای دیجیتال دارای یک صفحه نمایش بوده، که جهت نمایش اعداد و ارقام می باشد. در مرکز این مولتی متر ها یک سلکتور وجود دارد که برای تنظیم مولتی متر بر روی رنج های مختلف کاربرد دارد. از جمله این رنج ها می توان به رنج ولتاژ DC ، رنج ولتاژ AC ، رنج جریان DC ، رنج جریان AC ، رنج مقدار اهمی مقاومت و رنج ظرفیت خازن اشاره نمود. این رنج ها می توانند دستی و یا اتوماتیک باشند. برای اینکه بتوان با استفاده از مولتی متر دیجیتال ظرفیت خازن را اندازه گیری نموده باید رنج مربوطه را انتخاب کرده و همچنین دو ترمینال نیز بر روی مولتی متر وجود داشته باشد تا پایه های خازن درون آنها قرار بگیرند.
برای اینکه بتوان با استفاده از مولتی متر دیود و ترانزیستور را تست نموده، می توان از مولتی متر هایی بهره گرفته که حالت دیود را داشته باشند و سلکتور را بر روی حالت دیود تنظیم نمود. بدین ترتیب می توان دیود و ترانزیستور را به راحتی تست نموده و از سلامت آنها و خرابی آنها مطلع شد.
برای اینکه سیم های رابط را به مولتی متر وصل نموده، ترمینال های مختلفی بر روی این دستگاه اندازه گیری تعبیه شده است. یکی از این ترمینال ها که در همه مولتی متر ها مشترک می باشد با علامت COM مشخص شده و در تمام موارد معمولا سیم رابط مشکی رنگ را به این ترمینال متصل می کنند.
ترمینال دیگری بر روی مولتی متر وجود داشته که با علامت mA مشخص می شود. زمانی که هدف اندازه گیری جریان های بسیار کم باشد، این ترمینال مورد استفاده قرار می گیرد. ترمینال دیگری که می توان از آن نام برده با نام A مشخص شده و می توان جریان های زیاد را با این ترمینال اندازه گیری کرد. از سایر ترمینال ها نیز می توان برای اندازه گیری اهم، ولتاژ و یا ظرفیت خازن استفاده نمود. ممکن است در کنار برخی از این ترمینال ها اعدادی مشاهده شده و همچنین علامت خطر، این موضوع نشان دهنده ظرفیت این دستگاه برای اندازه گیری جریان AC و DC چقدر است.
