مخراج کاری جواهرات چیست؟

از زمان گذشته تا به امروز کار بر روی سنگ ها برای ساخت جواهرات توسط بشر صورت می گرفت و یکی از کار های تخصصی امروز مخراج کاری است که طرفداران زیادی دارد. با گذشت زمان و کشف سنگ ها و فلزات گران قیمت، بشر توانسته است با بهره گیری از توانایی و خلاقیت خود در مرصع کاری، جواهرات و زیورآلات ارزشمند بسازد.
نمونه از سنگ ها و فلز های گران قیمت که در ساخت جواهرات استفاده می شود، عبارتند از: ماسگراویت، الماس، فیروزه، لعل، مروارید، اوپال، عقیق، یاقوت، زمرد و …است.
در صورت علاقه به کسب دانش تخصصی درباره این رشته فنی حرفه ای در کلاس آموزش مخراج کاری در آموزشگاه برق گستران شرکت نمایید.

مخراج کاری چیست؟

مخراج کاری هنری است که از تلفیق سنگ و فلز، جواهرات ظریف و زیبا می‌ سازد. به زبان ساده تر به مرحله نهایی کار که نصب جواهرات به روی فلزات است، مخراج کاری یا مرصع کاری می گویند که به روش های مختلفی انجام می شود.

تاریخچه مخراج کاری

از هزاران سال پیش مخراج کاری در ایران صاحب سبک بوده است و طلا سازی در ایران رواج داشته است. در تحقیق های باستانی ظروف و زیورآلات زیادی یافت شد که نشان میداد جواهر در آنها به کار رفته است، که نمایانگر این بود که از دوره مادها، هخامنشیان و ساسانیان مخراج کاری در ایران رواج داشته، گرچه امروزه ابزار های این کار نسبت به گذشته تغییرات زیادی کرده است.

مراحل انجام مرصع کاری

هنگام نصب نگین بر روی پایه اگر از چسب استفاده شود، نتیجه نهایی مطلوبی دریافت نخواهیم کرد.

مخراج کاری یک هنر بسیار ظریف و حساس است، که به دقت بالا نیاز دارد.

برای ثابت نگه داشتن پایه به ابزارهای مخصوصی نیاز است، که اگر این کار به درستی انجام نشود، ابزار ها میتوانند به پایه آسیب وارد کنند.

هنگام انجام کار اگر پایه های نگهدارنده نتوانند؛ سنگ را به درستی ثابت نگه دارند، و سنگ در محل درستی قرار نگرفته باشد باعث خرابی سنگ می شود.

هنگام استفاده از ابزار نباید فشار زیاد به پایه ها وارد شود، زیرا فشار زیاد باعث ایجاد خط و خش می شود و قیمت آن افت پیدا می کند.

انواع روش مخراج کاری سنگ ریز

مرصع کاری( مخراج کاری ) سنگ های ریز به ۴ روش انجام می شود؟

 کاسه ای

ساده ترین روش مرصع کاری است و جز روش های جدید است. در حلقه های ازدواج این روش بسیار محبوب است، زیرا این مخراج کاری یک ظاهر ساده و در عین حال زیبا، به کار می دهد. این مدل مخراج کاری پس از استفاده در برند کارتیه بسیار محبوب شد. در این روش باید جواهر به صورتی روی فلز قیمتی سوار شود، که هیچ نشانی از نحوه نصب نگین دیده نشود.

قلم خور

این روش برای جواهرات ریز استفاده می شود که کوچیک تر از یک دهم قیراط ( یکای جرم ) هستند. این سبک یکی از سخت ترین روش مخراج کاری است، که متخصص مخراج کاری تمام مراحل قلم زنی، سوراخ کاری، ایجاد گوارسه و ثابت کردن سنگ بر روی پایه را خودش به تنهایی انجام می دهد.

چنگی:

از کلمه چنگک گرفته شده است؛ در این روش نگین به وسیله تعدادی چنگک روی پایه نصب می شود. چنگک ها انواع مختلفی مانند تسمه ای، مفتولی و ناودانی دارند.

ریلی:

یکی از زیبا و جذاب ترین روش های مخراج کاری است، در این سبک جواهر بین دو دیوار فلزی که مانند ریل است نصب می شود. در این روش متخصص مخراج کاری، به وسیله ابزار مخصوص دو شیار قرینه در دیوار ایجاد میکند، و جواهر را در بین این دو شیار قرار می دهد.

انواع مرصع کاری سنگ درشت

مرصع کاری( مخراج کاری ) سنگ های درشت به ۳ روش انجام می شود؟

• صورت دیواره‌ ای

از این روش برای ثابت کردن سنگ های درشت روی پایه استفاده می کنند، که متخصص مرصع کاری سنگ های درشت را به صورت تکی مخراج کاری میکند. در این روش سنگ توسط دیواری که دور آن پوشیده شده است مهار می شود.

• چنگی
• نبشی

 انواع پایه ها در مرصع کاری (مخراج کاری) و تفاوت آنها

همانطور که در بخش های بالا گفته شد، سنگ ها و جواهرات به صورت های مختلفی روی بدنه نصب می شوند؛ همه زیبایی کار به نحوه سوار کردن سنگ بر روی پایه بستگی دارد.

پایه‌ های نگهدارنده انواع مختلفی دارند، که روش سوار کردن نگین بر روی آنها متفاوت است.

آشنایی با انواع پایه های نگهدارنده

پایه خوشه ای:

در مرصع کاری خوشه ای سنگ ها نقش هایی شبیه به گل یا نقاش های تجسمی را تشکیل می دهند.

در این نوع مخراج کاری شکل پایه طوری است، که سنگ ها در چند سطح و با اختلاف ارتفاع نصب می شوند.

پایه تراز:

در مرصع کاری تراز سطح نگین با سطح پایه در یک راستا قرار دارد، در این روش فقط سطح خارجی و کمی هم از سطح بالایی نگین دیده می شود.

پایه کانالی:

این مرصع کاری برای جواهراتی خوب است که تراش گرد دارند، از این روش برای جواهراتی استفاده می شود، که لبه های آنها به هیچ وجه نباید ساییده شود؛ به ویژه سنگ های ارزشمند و گرانبهایی مانند الماس که به محافظت زیادی نیاز دارد‌.

پایه بالرین:

مخراج کاری طلا بر روی پایه بالرین به صورتی است، که سنگ های مخروطی شکل به دور یک مرکز فرضی قرار می گیرند.

این پایه الهام گرفته از دامن بالرین ها می باشد، به همین دلیل به این اسم ثبت شده است. روش مرصع کاری برای این نوع پایه بستگی به درخواست مشتری دارد.

پایه سنگ فرشی:

همانطور که گفته شد نصب سنگ های ریز بسیار سخت تر از نصب سنگ های درشت است. سوار کردن نگین های ریز بر روی پایه سنگ فرشی از آن دسته تخصص ها است، که به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. در این نوع مخراج کاری نگین های هم اندازه به شکل موزاییکی بر روی پایه چیده می شوند. مخراج کاری بر روی این پایه بسیار سخت از پایه های دیگر است.

پایه مهره ای:

در این نوع مخراج کاری سنگ ها طوری قرار می گیرند، که از یکدیگر کمی فاصله داشته باشند‌. در این روش سنگ ها بزرگ تر و برجسته تر هستند، که تفاوت در اندازه پایه ها و سنگ ها جلوه زیبایی به کار می دهد.

پایه چنگه ای:

از این نوع معمولا برای سنگ های با ارزش و گرانبها استفاده می شود‌. این نوع مخراج کاری برای مدل های تک نگین است.

پایه دیواره ای یا حفره ای:

در این روش نگین به واسطه دیواره ها احاطه می شود، که برای محافظت از سنگ های فانتزی مانند( الماس گلابی ) شکل است.

جمع بندی

همانطور که در این مقاله گفته شد یکی از فرایندهای مهم در ساخت طلا قرار دادن سنگ های قیمتی بر روی طلا است، که به دقت و ظرافت بالایی نیاز دارد‌. در مطلب بالا تلاش کردیم با جزئیات توضیح دهیم مخراج کاری چیست.
این هنر بسیار زیبا از دوره مادها، هخامنشیان و ساسانیان در این رواج داشته است‌‌. در صورت علاقه به مخراج کاری و ساخت جواهرات در رشته طلا و جواهرسازی فنی حرفه ای برق گستران شرکت نمایید.