نگین تراشی چیست

یکی از صنایع دستی و تزیینی در ایران نگین تراشی نام دارد که در این حرفه از سنگ تراشی زینتی به تراس سنگ نگین می پردازند. زمرد، آماتیس، عقیق، فیروزه، یشم و… از جمله سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی هستند که به وفور در ایران یافت می شوند.

قبل از این که سنگ های معدنی ارزشمند در زیورآلات زنانه و کار های تزئینی مورد استفاده قرار بگیرد، باید فرایندی را پشت سر بگذارند. به یکی از فرایند هایی که در آن سنگ را تراش می دهند تا به یک شکل صیقل داده شده در بیاید و ناهمواری های موجود در آن برطرف شود تراشکاری می گویند.

پس از تراش و نشاندن این سنگ ها در رکابی از طلا یا نقره ارزش افزوده آنها بسیار زیاد خواهد شد، تراش این سنگ ها با یک دستگاه تراش برقی انجام می‌شود.

همچنین زمانی که سنگ را به فرم مورد نظر خود تراش دادند بعد از پولیش و براق کردن آن از آن در زیور آلاتی مانند انگشتر، گردنبند، دستبند و گوشواره استفاده می کنند. خواص درمانی سنگ ها و تحقیقاتی که در این مورد صورت گرفته خود باعث رونق این هنر شده است. همچنین زمانی که سنگ ها را به صورت خام از معدن ها بیرون می آورند آن را با بنا بر طرح مورد نظر خود تراش می دهند. یکی از رقم های بالای صادرات غیر نفتی شامل صادرات سنگ های تراش خورده قیمتی و نیمه قیمتی است.

در دوره آموزش گوهر تراشی فنی حرفه ای صفر تا صد این رشته و هنر جذاب را فرا خواهید گرفت.

 نگین تراشی چیست؟

اگر بخواهیم نگین تراشی را برای شما توضیح دهیم باید بگوییم که تراش دادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی با استفاده از ابزار مخصوصی که در ظروف زینتی، زیورآلات و اشیا تزیینی به کار می رود را نگین تراشی می گویند.

انواع کانی ها مورد استفاده در نگین تراشی

کانی‌ های قیمتی

الماس، زمرد، یاقوت سرخ، یاقوت کبود، توپاز و بریل از جمله سنگ ها و کانی هایی هستند که دارای خصوصیاتی از جمله زیبایی رنگ، شفافیت، کمیاب بودن و دوام و سختی بالا می باشند، به این گروه اصطلاحاً احجار کریمه می‌گویند.

کانی‌ های نیمه‌ قیمتی

دسته ای از کانی‌ ها و سنگ‌ هایی که خصوصیات سنگ‌ های قیمتی را بطور کامل ندارند اما اغلب به دلیل زیبایی رنگ مورد توجه قرار می‌ گیرند.

مواد اولیه در نگین تراشی

از زمان های گذشته تا امروز سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی زیادی مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به سختی و وزن مخصوص آن، تراش هر کدام از این سنگ ها متفاوت است.

الماس، لعل، یاقوت، مروارید، زمرد، فیروزه، عقیق و یشم از انواع نمونه های قیمتی و نیمه قیمتی هستند که در تراش سنگ استفاده می‌ شوند. یک ماده معدنی یا غیر معدنی در صورتی در رده‌ کانی‌ ها و سنگ‌ های گرانبها جای می‌ گیرد.

ویژگی سنگ های نگین

این سنگ های زینتی دارای ویژگی‌ های زیر هستند:

1. کمیاب بودن
2. سرشت زیبایی، درخشش و جلای دلپسند
3. استحکام
4. ساخت و بافت
5. قابلیت حمل و نقل
6. رنگ و شفافیت و نمود
7. قابلیت تراش و پردازش

ابزار و تجهیزات در نگین تراشی

• دستگاه برش سنگ
• دستگاه تراش الماسه
• دستگاه پرداخت
• دستگاه سنباده
• دستگاه براق کننده
• دستگاه فرز
• مته الماسه جهت ایجاد طرح روی سنگ
• تجهیزات حفاظتی نظیر: گوشی و عینک
• انواع مختلف سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

انواع روش کار در نگین تراشی

انواع روش های تراش نگین به ترتیب زیر است:

تراش صفحه ای نگین

سنگ ها و بلورهای گرانبها و شفاف به روش صفحه ای تراش می خورند که در این روش، تراش هرچه بیشتر صفحات باعث رنگ آمیزی جالب‌تر و جلای بهتر در نگین می‌شود.

تراش ساده نگین

تراش سنگ های عقیق و سنگ های مات به روش تراش ساده صورت می ‌گیرد که بفرم یک صفحه صاف و یا انحنا دار است که قسمت بالای آن گنبدی شکل است در می آید.

تراش مرکب نگین

تراش مرکب به گونه ای است که قسمت پایین آن از یک صفحه و قسمت بالا آن از صفحات متعدد تشکیل شده است.

همچنین ممکن است که به صورت برعکس این تراش صورت بگیرد یعنی در قسمت بالای نگین آن از یک صفحه بزرگ و مسطح و قسمت پایین آن از صفحات متعدد تشکیل شده است.

مراحل نگین تراشی

تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی به روش های متفاوتی انجام می شود، علی رغم اینکه امروزه دستگاه های مدرن و پیشرفته بسیاری برای تراش این سنگ ها در جهان ساخته شده است اما هنوز هم روش نیمه سنتی در بعضی از مناطق ایران از جمله استان قزوین به کار گرفته می‌شود.

1. اولین کار برای تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی آماده کردن سنگ مورد نظر است. برش سنگ به صورت مکعب مربع و یا مستطیل با استفاده از دستگاه برش، مرحله بعدی می باشد، البته اندازه و ضخامت این مکعب بسته به نوع تراش می باشد. پس از تبدیل سنگ به شکل مورد نظر، با استفاده از نوعی صمغ طبیعی سنگ را بر سر یک چوب کوتاه و حصیر مانند می چسبانند.
2. اگر سنگ رگه و یا طرحی داشته باشد، چسباندن سنگ باید بگونه‌ای انجام شود که درست در مرکز سنگ و مرکز چوب قرار گیرد. ( کاربرد این تکه چوب به این صورت است که برای نگه داشتن سنگ به هنگام کار با دستگاه تراش مورد استفاده قرار می گیرد.)
3. مرحله بعدی با توانایی و دقت هنرمند تراشکار پیش می‌رود و با استفاده از دستگاه، تراش مورد نظر به سنگ داده می‌شود.
4. استفاده از سمباده های مختلف و همچنین بعضی مواد جلا دهنده برای پرداخت نهایی کار امری مرسوم است که در گام بعدی انجام می شود.

در گذشته پس از پودر کردن آجر پخته و ریختن آن در آب، سنگ را به این محلول اضافه می‌کردند و در ادامه با کشیدن نوعی پلاستیک ضخیم بر روی سنگ آن را جلا می‌دادند.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی نگین تراشی پرداختیم و تجهیزات این حرفه، مواد مورد نیاز آن و مراحل تولید آن را برای شما دوستان عزیز بیان کردیم امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شود.