نقشه برق ساختمان

طراحی و نقشه‌ برق ساختمان‌ ها، اولین قدم پیش از شروع فرآیند سیم‌ کشی است. توسط نقشه‌ های گردآوری شده، مکان قرارگیری لوله‌ ها و اتصالات مربوط به سیم‌ ها، با توجه به پلان‌ هایی که هر بخش از ساختمان به طور جداگانه دارند، مشخص می‌ شود. برای تهیه‌ این نقشه‌ ها لازم است که محل قرار گیری و نقشه‌ های مربوط به، لوله‌ های برق، پریز ها، تعداد اتاق هر واحد، محل قرار گیری لامپ‌ ها، جعبه فیوز و تقسیم و… مشخص باشد. همانطور که در مطلب آموزش برقکاری ساختمان گفتیم در ترسیم و طراحی نقشه برق ساختمان، باید به مقررات ملی مربوط به این موضوع توجه نموده و در تمام مراحل تهیه‌ نقشه‌ها آن را پیاده سازی نمود.

انواع نقشه‌ های برق ساختمان

نقشه‌ های برق، دارای تنوع هستند و هر کدام از آن‌ ها، جنبه‌ های مختلفی را در فرآیند سیم‌ کشی یک ساختمان به ما نمایش می‌ دهند. این نقشه‌ ها به شرح زیر می‌ باشند:

• نقشه‌ حقیقی

در این نقشه طریقه اتصال هر کدام از قطعات الکتریکی و نصب آن­ها به وضوح قابل مشاهده خواهد بود.

• نقشه‌ مسیر جریانات

این نقشه، مسیر جریان مصرف کننده را نمایش داده و بیشتر برای تشریح کردن اتصالات و پیدا کردن نواقص مدار استفاده می‌ گردد.

• نقشه فنی و تک خطی

نوع دیگر نقشه برق ساختمان، نقشه فنی بوده که توسط آن، علائم اختصاری، طریقه مونتاژ و ابزار به کار گرفته شده در مدار نمایش داده شده و همچنین، برای بررسی و برآورد هزینه، به کار برده می‌ شود.

• نقشه فرمان

این نقشه، طریقه کنترل مدار را شرح داده و با توجه به نامی که دارد، فرمان بخش قدرت، از این نقشه طراحی می‌ گردد.

• نقشه مدار قدرت الکتریکی

آن بخش از مدارات حقیقی که انرژی را از شبکه گرفته و به مصرف کننده انتقال داده و همچنین جریان مصرفی را از خود عبور می‌ دهد، مدار قدرت نامیده می‌ شود.

• نقشه‌ مونتاژ

نقشه‌ مونتاژ، نوع دیگری از نقشه‌ برق ساختمان بوده که برای نصب قطعه‌ ها روی برد های الکتریکی به کار برده می‌ شود. به عبارت دیگر، طریقه‌ قرارگیری دستگاه‌ ها روی تابلو برق را نمایش می‌ دهد.

• نقشه خارجی

طریقه‌ ارتباط بین قطعات تابلو های الکتریکی و دستگاه‌ های خارج از آن را نمایش داده و از این نقشه، برای جداسازی تجهیزات داخلی و خارجی و نیز پیدا نمودن عیب در قطعات استفاده می‌ شود.

• نقشه‌ ترمینال

این نقشه تنها ترمینال‌ های تابلو فرمان و سیم‌ های ورود و خروج را نمایش می‌ دهد.

همچنین بخوانید:

نقشه سیم کشی ارت ساختمان

آموزش سیم کشی ساختمان یک طبقه

انواع نقشه‌ های الکتریکی صنعتی

در این نقشه، نحوه کارکرد ﺗأﺳﻴﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ابزار های برقی، به شکل نقشه‌ های متنوع در اختیار همگان قرار داده می‌ شود. این نوع از نقشه‌ ها در نقشه‌ برق ساختمان، خود به سه نقشه‌ گرافیکی، شماتیکی و گزارشی طبقه‌ بندی شده که در ادامه به بررسی آن‌ ها می‌ پردازیم.

نقشه‌ های شماتیکی

این نقشه‌ ها به طور کلی به دو دسته‌ تک قطبی و دوقطبی تقسیم‌ بندی می‌ شوند. برای نمونه، در نقشه‌ های تک قطبی، نصب تاسیسات مربوط به کابل، بدون آن‌ که به تعداد رشته سیم‌ ها توجه شود، توسط یک خط نمایش داده می‌ شود. نقشه‌ های شماتیکی به صورت زیر طبقه‌ بندی می‌ شود:

• ترسیم یک قطبی
• ترسیم چند قطبی
• نقشه مسیر جریانات
• نقشه سیم‌ کشی

ترسیم نمودن نقشه یک قطبی

این نقشه هیچ‌ گونه اطلاعاتی درباره‌ نحوه عملکرد مدار نداده و تنها برای شناسایی قطعات کاربرد دارد. این نقشه شامل دو دسته‌، نقشه کلی و نقشه تاسیساتی تقسیم می‌ شود.

• الف)نقشه کلی: این نقشه، بخش‌ های مهم دستگاه‌ های استفاده شده در مدارات الکتریکی را نشان داده و با نمایش دادن یک دید بسیار کلی از تاسیسات و همچنین استفاده از علائم اختصاری، رابط میان منبع تغذیه، مصرف کننده و جزییات مدار، کامل می‌ شود. علاوه بر موارد گفته شده، در این نقشه، سیم‌ ها به صورت عمودی و افقی و تک خط ترسیم شده و اطلاعات مورد نیاز برای شروع به کار به شکل ساده و راحت، ارائه گشته است.
• ب)نقشه‌ تاسیسات: استفاده نمودن از این نوع نقشه، در نقشه برق ساختمان، یکی از اصل‌ های مهم در ﻧﺼﺐ تجهیزات ﺑﺮﻗﻲ بوده و اطلاعاتی از جمله: جنس سیم‌ ها، تعداد دسته سیم‌ ها، همچنین طریقه‌ نصب و نوع مدارات را می‌ توان بدست آورد.

نقشه‌ ترسیم چند قطبی

در این نوع از نقشه‌ ها، تمامی تجهیزات و وسایل استفاده شده در مدارات، بدون توجه به موقعیت قرارگیری آن‌ها، نشان داده می‌ شود.

نقشه‌ مسیر جریانات الکتریکی

این نوع نقشه‌ ها با توجه به نامی که دارند، نحوه‌ کارکرد قطعات و یا عملکرد مدارها را نمایش داده و به دو شکل، ترسیم‌ های تحلیلی و ترکیبی وجود دارد.

• ترسیم ترکیبی جریان مدار

ترسیم ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ، بیان کننده‌ اجزای درون مدار و ارتباط آن‌ ها با یکدیگر است. در این نقشه‌ ها، قطعات به کار برده شده به شکل کامل نشان داده می‌ شود تا نحوه‌ عملکرد آن‌ها مشخص شود. عموماً از این نقشه‌ها برای، مدارات سیم‌کشی و همچنین مدارات داخلی استفاده می‌کنند. ترسیم و نمایش سیم‌ها در این نوع از نقشه‌ها، به شکل چند قطبی بوده و در دو شمای حقیقی و گرافیکی است.

• ترسیم تحلیلی جریان مدار

این نقشه، بیان کننده‌ یک قطعه و یا مدار می‌ باشد. در این نقشه، موقعیت مکان اهمیت نداشته و مسیر های جریانات برق به شکل چندقطبی نشان داده می‌ شوند. این مسیرها، در مدارهایی مانند: کنترل و کنتاکتور، به شکل عمودی و افقی و نیز بدون تقاطع ترسیم می‌شوند.

نقشه سیم کشی و یا نقشه خارجی

از نقشه سیم کشی و یا نقشه خارجی، به سبب مشخص نمودن تجهیزات الکتریکی نظیر: الکتروموتور، میکروسوئیچ، و … که در بیرون از تابلو های مدار فرمان قرار گرفته و همچنین، برای نمایش اتصال آن‌ها به مدار، استفاده می‌ شود. در این نوع از نقشه‌ ها در نقشه برق ساختمان، تمامی اتصالات خارجی تابلوها، که از ترمینال تابلوها بواسطه‌ی یک سیم، به تجهیزات خارج از تابلو می‌رسند، ترسیم می‌شوند. برای اینکه نقشه شلوغ نبوده و سادگی خود را حفظ کند، سیم‌ها را به شکل یک دسته ترسیم کرده و بر روی آن، تعداد سیم‌های استفاده شده را درون پرانتز به شکل عمودی می‌نویسند. علاوه بر این‌ها؛ در اول و آخر دسته‌ی سیم‌ها، شماره‌ی تمامی آن‌ها نوشته می‌شود.

نقشه‌ی گرافیکی برق

در این نوع از نقشه‌ها در نقشه‌ی برق ساختمان، می‌توان مونتاژ تابلو برق‌ها، شکل ظاهری اجزای به کار برده شده بعلاوه‌ی تمامی کارت‌های مربوط به نقشه‌های PLS در آن را مشاهده کنید.

نقشه‌های گرافیکی به شکل زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• نقشه‌ی مونتاژ
• نقشه‌ی ترمینال
• نقشه‌ی عملیاتی
• شمای گرافیکی

علائم نقشه برق ساختمان

در نقشه های برق ساختمان از علائم و اختصارات مختلفی برای نشان دادن تجهیزات، سیم ها و سایر اجزای سیستم برق استفاده می شود. آشنایی با این علائم برای خواندن و درک نقشه های برق ضروری است.

در اینجا برخی از علائم رایج نقشه برق ساختمان آورده شده است:

جعبه ها و تابلوها:

• جعبه فیوز: با مستطیلی نشان داده می شود که در داخل آن فیوزها قرار دارند.
  
• تابلو برق: با مستطیلی بزرگتر نشان داده می شود که در داخل آن کلیدها، کنتاکتورها، رله ها و سایر تجهیزات کنترلی قرار دارند.
  

سیم ها:

• سیم تک فاز: با یک خط نشان داده می شود.
• سیم سه فاز: با سه خط نشان داده می شود.
• سیم ارت: با خطی که در داخل آن یک فلش به سمت زمین وجود دارد نشان داده می شود.
  
• سیم نول: با خطی که در داخل آن حرف N وجود دارد نشان داده می شود.

تجهیزات:

• لامپ: با دایره ای نشان داده می شود که در داخل آن یک نقطه وجود دارد.
  
• پریز برق: با دایره ای نشان داده می شود که در داخل آن دو خط وجود دارد.
  
• کلید تک پل: با مستطیلی نشان داده می شود که در داخل آن یک خط وجود دارد.
  
• کلید دو پل: با مستطیلی نشان داده می شود که در داخل آن دو خط وجود دارد.
• پنکه: با دایره ای نشان داده می شود که در داخل آن سه پره وجود دارد.
  
• موتور: با ذوزنقه ای نشان داده می شود که در داخل آن چند خط وجود دارد.

علائم دیگر:

• زمین: با حرف E نشان داده می شود.
• نول: با حرف N نشان داده می شود.
• برق سه فاز: با حروف 3Φ نشان داده می شود.
• برق تک فاز: با حرف 1Φ نشان داده می شود.

در کنار این علائم رایج، ممکن است از علائم و اختصارات دیگری نیز در نقشه های برق ساختمان استفاده شود. برای درک کامل یک نقشه برق، باید به کلید نقشه که در آن معنی هر علامت و اختصار آورده شده است مراجعه کنید.

کلام پایانی

با توجه به مواردی که در مطالب فوق، در خصوص نقشه برق ساختمان گفته شد، هر کدام از نقشه‌ها بیانگر اطلاعات و مشخصات مربوط به خود هستند. نظر به اینکه، این نقشه‌ها به درستی ترسیم شده و اطلاعات درون آن، به خوبی به بیننده منتقل شود، بسیار لازم و ضروری است. ترسیم نقشه‌ها، تنها با شکل و المان‌ها صورت نگرفته بلکه، از حروف، شماره‌های مربوط به هر بخش، آدرس‌دهی و… نیز استفاده می‌نماییم. اما علاوه بر موارد گفته شده؛ توضیح آن دسته از اطلاعات نقشه‌های برق، که در نقشه قابل نمایش نیست، ضروری می‌باشد.‌