فیوز چیست؟ معرفی انواع فیوز و کاربردهای آن

قطعه و تجهیزی که در برابر نوسانات و تغییرات غیر معمول جریان الکتریکی از لوازم و وسایل برقی محافظت می‌کند، در معنا و مفهوم فیوز (Fuse) تعبیر می گردد. بر این اساس، در صورت عبور جریان و اضافه بار الکتریکی، این قطعه واکنش نشان داده و متعاقب آن، جریان الکتریکی قطع می گردد. بنابراین، در مواقع عبور جریانی بیش از حد مجاز از وسایل و تجهیزات برقی، این وسیله حفاظتی با عکس العمل به موقع، از آسیب و صدمه دیدن لوازم جلوگیری می کند.

فیوز چیست؟

به طور کلی، فیوز به عنوان قطعه ای حفاظتی از یک رشته فلزی یا نواز نازک تشکیل شده است. این قطعه با قرار گرفتن در داخل یک محفظه، در نقش استبلایزر یا مدار شکن، مانع از آسیب و صدمه دیدن دستگاه و لوازم برقی و مدارات الکتریکی می شود.

متناسب با نوع نیاز و نحوه کاربری، مدل های متنوعی از فیوز تولید و در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. به طور معمول، نواز نازک تعبیه شده این قطعه از متریال باکیفیتی مانند روی، مس یا آلومینیوم ساخته و پرداخته می شود. این نوار نازک غالبا به مدار محافظت کننده در برابر اضافه جریان، به صورت سری اتصال پیدا می کند.

مهمترین ویژگی های فیوز 

لازم به ذکر است که قطعه فیوز از بهترین تجهیزات برای جلوگیری از اتصال کوتاه و خرابی و آسیب دیدن لوازم برقی مورد استفاده در منازل، به علت نوسانات الکتریکی و اضافه بار به شمار می رود.

عدم استفاده از این قطعه موجب بروز خطای الکتریکی و آسیب دیدن سیم ها و اتصالات و به تبع آن، رخ دادن حادثه هایی مانند آتش سوزی می شود. در مواقع رخ دادن جریان ناگهانی، این قطعه با قطع کردن جریان الکتریکی، از بروز حوادث و خطرات جدی و ناخوشایند جلوگیری به عمل می آورد.

قطعه fuse برای محافظت از لوازم و تجهیزات برقی، از انتخاب های ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می گردد.

مکانیزم عملکرد این تجهیز حفاظتی بر مبنای اثر گرمایشی ناشی از جریان صورت می گیرد. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که Fuse با مدار الکتریکی به صورت سری همواره در اتصال است.

بر این اساس، با عبور جریان زیاد از سیم فلزی یا نوار نازک، گرما و حرارت ایجاد می گردد. در نتیجه این فرآیند، سیم داخل قطعه -ذوب شده و موجب باز شدن مدار می شود. با خراب شدن سیم در اثر حرارت بالا، جریان الکتریکی متوقف و قطع می‌گردد. در چنین مواقعی، قطعه حفاظتی یا همان fuse سوخته که باید این قطعه با یک نمونه سالم و جدید تعویض شود.

حتما بخوانید: آشنایی با انواع سیم کشی ساختمان

مشخصات فنی Fuse

قطعه فیوز در سیستم های الکترونیکی و الکتریکی از مشخصات فنی مانند جریان نامی، دما، افت ولتاژ، ظرفیت قطع و ولتاژ نامی برخوردار می باشد. بالا بودن دمای کاری، موجب کمتر شدن جریان نامی و زودتر ذوب شدن این قطعه می شود.

در مواقع عبور جریان بیش از حد از fuse، با ذوب شدن المنت آن، مدار الکتریکی قطع می گردد. بنابراین، ولتاژ در اثر تغییر کردن مقاومت الکتریکی، کمتر می شود. همچنین، نهایت جریانی که قابلیت عبور از قطعه FUSE را بدون قطع کردن آن دارد، در مفهوم ظرفیت قطع می باشد.

علاوه بر این، جریانی که به صورت مداوم و پیاپی، بدون ذوب سیم، قابلیت عبور حداکثر جریان را از خود امکان پذیر می سازد، با عنوان جریان نامی شناخته می شود. اندازه گیری این جریان، بر حسب آمپر صورت می گیرد.

حتما بخوانید: رایزر چیست؟

نگاهی به انواع فیوز

1-انواع فیوز از لحاظ سرعت عملکرد

این مدل از فیوزها در دو دسته تندکار و کندکار جای می گیرند. واکنش نشان دادن ملایم در برابر عبور جریان اضافی و قطع شدن دیر هنگام جریان برق، از مشخصات fuse کندکار می باشد. مدل تندکار در مقایسه با مدل کندکار، جریان اضافی را در بازه زمانی کوتاه تری قطع می کند. بر همین اساس، مدل های تندکار در مصارف روشنایی کاربرد فراوانی دارند.

2- انواع فیوز از لحاظ ساختار

تجهیزات حفاظتی مانند fuse از لحاظ ساختار در مدل های مختلفی مانند تیغه ای، فشنگی یا پیچی، گروهی و ساده یا ذوب شو موجود می باشند.

مدل های فشنگی به عنوان تجهیزات پرکاربرد از سه قسمت مختلف کلاهک شیشه دار، فشنگ یا بدنه استوانه ای و پایه شکل گرفته اند. نوار فلزی ذوب شونده در داخل بدنه استوانه ای تعبیه می شود. غالبا، در ساخت این بخش از آلیاژها و متریال مخصوص استفاده می گردد. همچنین، fuse فشنگی در مدل های فشنگی نوع D و مدل HRC یا دارای ظرفیت قطع کنندگی بالا تولید می شوند.

3- فیوز با مدل مینیاتوری

فیوز مینیاتوری، از دیگر انواع fuse برای محافظت در برابر جریان اضافه و جریان اتصال کوتاه به شمار می رود. مدل مینیاتوری برای کارکرد خود از دو مکانیزم بهره می برد. جریان اتصال کوتاه در این مدل از طریق یک سیم پیچ دارای قطر زیاد و دور کم تشخیص داده می شود. همچنین، جریان اضافه بار توسط یک فلز بیمتال تشخیص داده می شود.

حتما بخوانید: اشتباهات رایج سیم کشی ساختمان

مهم ترین موارد کاربرد فیوز

در حال حاضر، قطعات حفاظتی مانند فیوز در مصارف مختلف و متنوع در طیف وسیع و گسترده ای مورد استفاده واقع می شوند.

از مهم ترین موارد کاربرد این تجهیزات می توان به لوازم و وسایل برقی و الکتریکی، اشاره کرد. در این تجهیزات به منظور قطع جریان برق در مواقع وجود نوسان یا اضافه بار و جلوگیری از صدمه دیدن، از قطعه fuse استفاده می شود.

همچنین، دستگاه های الکتریکی و تابلو برق، خودروها و کنسول های بازی، از دیگر موارد کاربرد این قطعه کاربردی و حائز اهمیت به شمار می روند.

شایان ذکر است که ردپای این قطعه در کالاهای دیجیتال و گجت های هوشمند نظیر تلفن های همراه و لپ تاپ‌ها، به صورت محسوس به چشم می خورد.

همچنین، از قطعه Fuse در هارد دیسک، تجهیزات الکتریکی پرتابل و دستگاه هایی مانند اسکنر و چاپگر، در مقیاس وسیعی استفاده می شود. علاوه بر این، در ترانسفورماتورهای قدرت، مبدل های قدرت، خازن ها و سیستم های توزیع برق نیز این قطعات کاربرد دارند.

پک های باتری، مانیتورها و نمایشگرهای از نوع LCD، دوربین های دیجیتال، سیستم های تهویه مطبوع و بسیاری دیگر از وسایل و سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی، از دیگر موارد کاربرد و استفاده از قطعه فیوز تلقی می گردد.

حرف آخر

همانطور که اشاره شد فیوز یکی از مهم ترین تجهیزات الکتریکی بوده و نقش مهمی در جلوگیری از صدمات لوازم الکترونیکی دارد. در این مطلب به طور مختصر به بررسی این قطعه، انواع آن و کاربردهایش پرداختیم. از فیوز در برق کشی ساختمان، صنعتی و غیره استفاده می شود.

توصیه می‌کنیم برای اطلاعات دقیق درباره این قطعه و دیگر تجهیزات لازم در برق کشی دوره آموزش برق ساختمان را آموزشگاه برق گستران سپری کنید.