صفر تا صد اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق

امروزه نمی‌توان صنعتی را یافت که مدار فرمان و یا قدرت در آن نقشی نداشته باشد. به منظور کسب اطلاعات جامع در زمینه اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق، تجهیزات و اجزای کلیدی درگیر در این مدارها و … با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

تمامی کارخانه ها، صنایع، ساختمان های تجاری و مسکونی و … به نوعی با مدارهای فرمان عجین شده اند. سیستم های الکتریکی تابلو برق و ابزارهای وابسته به آن، هر کدام با جزئیات مختلفی طراحی و ایجاد شده اند. مدارهای قدرت و فرمان ریشه و منبع کلیدی هر سیستم الکتریکی محسوب می شوند، هر چند که تکنولوژی PLC نیز پا به عرصه صنعت گذاشته اما باز هم مدارهای پیشین منسوخ نشده اند.

بر همین اساس یادگیری اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق برای هر تکنسین و مهندس برق امری حیاتی و اجتناب ناپذیر محسوب می شود. بدین منظور به شرح مبانی پایه و اصول اولیه طراحی خواهیم پرداخت.

چه فرقی بین مدار فرمان و قدرت وجود دارد؟

به طور کلی، مدارهای الکتریکی از دو قسمت مدار فرمان و مدار قدرت تشکیل شده اند. مدار فرمان واجد: کلید مینیاتوری، تایمر، فیوز، بی متال  و غیره می باشد، که نقش آن مدیریت مدار است و نحوه تغذیه آن توسط برق تک فاز صورت می گیرد. نقش مدار فرمان تعیین وظایف، نحوه عملکرد و فعالیت مدار قدرت و سایر اجزا می باشد.

اما در مقابل مدار قدرت اغلب از برق سه فاز تغذیه می نماید و در هنگام عملکرد، تابع مدار فرمان است .پس این طور می توان گفت که در هنگام قطع شدن مدار فرمان، مدار قدرت نیز بی اثر خواهد شد. نقش این مدار تعریف کننده مسیر جریان رسانی به مصرف کننده می باشد.

حتما بخوانید: آشنایی با اتصال ستاره مثلث و نحوه راه اندازی آن

اجزای و قطعات مدارهای فرمان و قدرت 

به منظور رعایت اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق می بایست به تمامی اجزا و قطعات موجود در مدار آشنا باشید. قطعاتی که در مدارهای فرمان به کار میروند شامل:

• انواع تایمر
• فیوز
• کلیدهای تابع دور
• سنسور( چشم های الکتریکی)
• کلید مغناطیسی (کنتاکتور)
• ترموستات
• شستیاستارت و استاپ
• کلیدهای تابع فشار
• لامپ هایسیگنال
• کلید های شناور
• رله حرارتی
• رله مغناطیسی
• کلید مینیاتوری
• انواع لیمیت سوئیچ

حتما بخوانید: دیود چیست؟

اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق چیست؟

در اولین قدم می بایست عملکرد مدار را به شکل روند نما و یا به صورت نوشتاری ساده بنویسید.

در گام بعدی، مدار قدرت و تصویر حقیقی مدار را ترسیم کنید و سپس خصوصیات مشخصات و اسم ها را بر روی آنها جایگذاری کنید.

سپس تصویری ( نمایی) کلی از عملکرد مدار ترسیم نمایید، نحوه نوشتن و تصویر طرح اهمیتی ندارد و تنها به این دلیل این کار را انجام می‌دهیم که به این نتیجه برسیم که واقعاً هدف اصلی ما از طراحی این مدار چیست و به دنبال چه نتیجه ای هستیم.

به منظور ترسیم مدار فرمان، در آغاز راه، ابتدایی‌ترین تصویر مدار را ترسیم کنید و بعد با گذر زمان و پیش رفتن، مرحله به مرحله می‌توان آن را تکمیل و جامع تر کرد. چرا که بعضی از مدار ها به حدی پیچیده و سخت می شوند که نمی توان تمامی ریز جزئیات آن را از همان ابتدا در ذهن تصور و تحلیل کرد پس از یک نمونه ساده شروع کنید.

حتما بخوانید: بازار کار کار با پی ال سی چگونه است؟

نکات تکمیلی در طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق

حضور یک فیوز با قرار گیریبه شکل سری در همه مدارهای الکتریکی واجب می باشد. علت استفاده آن محافظت مدار در برابر اتصال کوتاه است.

بعضی از مدارات الکتریکی که در صنعت استفاده میشوند، به منظور محافظت مدار در مقابل بار احتمالی مضاعف، از قطعه ایی به اسم بی متال( رله حرارتی) بهره برده می‌شود، که پس از فیوز در مدار های فرمان تعبیه می گردد.

شستی استپ وظیفه قطع کننده مدار را بازی می کند، حال چنانچه قصد شما از حضور آن قطع نمودن کل مدار باشد می بایست آن را به شکل سری بعد از رله حرارتی در مدار جایی گیری کنید. اما چنانچه هدف شما تنها قطع نمودن یک بخش از مدار است، تنها کافیست شستی استپ را در مسیر همان قطعه جای دهید.

به منظور آغاز به کارتمامی مدارات فرمان می بایست از یک قطعه اتصال دهنده مثل شستی استارت و یا کلید بهره ببرید. محل جایگیری آن بعد از شستی استپ مدار می باشد.

چنانچه در مدار از تجهیزات و وسایل دیگری قرار است بهره برده شود می بایست در پایان هر مسیر ساده جریان، یک بوبین رله عملگر (مثل بوبین کنتاکتور) قرارداد. این امر بدین دلیل انجام می‌شود که در هنگام سیم کشی و عملگر اغلب یک سمت بوبین کنتاکتور به سیم نول متصل می گردد پس در نهایت با اتصال شستی مدار و یا کلید ها، سیم فاز به طرف دیگر بوبین کنتاکتور اتصال خواهد یافت که پس از مغناطیس کردن آن،تیغه های آن فعالیت خواهند کرد.

دقت داشته باشید که به جهت نشان دادن کنتاکت هایا همان تیغه های مدار قدرت از اعداد تک رقمی و به جهت ترسیم تیغه های مدار فرمان از اعداد دو رقمی استفاده می گردد.

رقم های یکان تیغه های مدار، نشان دهنده بسته و یا باز بودن کنتاکت ها هستند و به جهت نشان دادن چندم بودن تیغه در مدار( شماره تیغه) از رقم دهگان میتوان استفاده نمود.

نشانه گذاری ابزارهایی مثل تایمر و بی متال( رله حرارتی) در طراحی مدارات فرمان، توسط ارقام درج شده روی قطعه صورت می پذیرد.

کاربرد مدار فرمان چیست؟

از ضرورت های فراگیری اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت تابلو برق و موارد استفاده آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود :

• مدیریت حالت turn on یا turn off ابزار آلات
• به منظور کنترل، تنظیم و مدیریت به جهت راه اندازی بین ابزار آلات و الکتروموتورها
• به عنوان نقش هشدار دهنده یا آلارم برای کارکنان صنایع در هنگام بروز هر نوع اختلال در سیستم های مداری
• کاهش هزینه‌های برآورد شده وکم نمودن اصطکاک ابزارالات به علت استفاده مداوم و پیوسته
• مدیریت سرعت تولیدات به واسطه میکروسوئیچ هاو سنسور های تعبیه شده

رایج ترین مدارات فرمان در برق صنعتی

مدارات فرمان انواع گوناگونی دارند، از رایج ترین مدارات فرمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدار فرمان ستاره مثلث
• مدار فرمان استارت لحظه ای
• مدار فرمان استارت از دو نقطه یا همان دستگاه پرس
• مدار فرمان ستاره مثلث چپ گرد راست گرد
• مدار فرمان دائم کار
• مدار فرمان چپگرد راستگرد لحظه ای
• مدار فرمان چپگرد راستگرد دائم

* طراحی و ترسیم هر یک از این مدارها شامل جزییات و نکات خاص خود می باشد.

حرف آخر

در این مطلب به بررسی اصول طراحی مدارات فرمان و قدرت پرداختیم . همانطور که اشاره شد این مدارها به دلیل مزایای بسیاری که دارد در بخش صنعتی بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند.

در صورتی که از علاقه مندان به برق صنعتی هستید و می خواهید به صورت حرفه ای در بازار کار این رشته کار کنید توصیه می کنیم در دوره آموزش تابلو برق صنعتی آموزشگاه برق گستران شرکت نمایید.